Quan hệ liên Triều dưới thời Lee Jae Myung

Trung tâm Hàn Quốc học giới thiệu bài viết của PGS.TS. Bùi Hải Đăng, Giám đốc Trung tâm Hàn Quốc học và cộng sự về Quan hệ liên Triều dưới thời Lee Jae Myung đăng trên Tạp chí Sở hữu trí tuệ & Sáng tạo ngày 16/7/2025.

Trong một cuộc họp báo diễn ra vào thứ 5 tại Cheong Wa Dae, Tổng thống Lee Jae Myung đã nhấn mạnh rằng những nỗ lực cải thiện quan hệ giữa Hàn Quốc với CHDCND Triều Tiên phải dựa trên sự hợp tác chặt chẽ giữa Hàn Quốc và Mỹ. Sau khi nhậm chức, Tổng thống Lee đã có cuộc điện đàm với Tổng thống Donald Trump. Tổng thống hai nước nhấn mạnh tầm quan trọng của quan hệ Mỹ – Hàn và kêu gọi thắt chặt quan hệ song phương.

Theo The Korea Herald, Tổng thống Lee Jae Myung cho rằng: “Mối quan hệ giữa hai miền Triều Tiên cần được cải thiện dựa trên nỗ lực chung và sự hợp tác giữa Hàn Quốc và Mỹ”. Bên cạnh đó, ông lưu ý rằng đối thoại liên Triều vẫn còn nhiều khó khăn vì hai miền Triều Tiên “đã trở nên thù địch với nhau và sự ngờ vực giữa hai bên ngày càng gia tăng, nên sẽ không dễ để nối lại đối thoại ngay lập tức”.

Tuy vậy, vào tháng 6, không lâu sau khi ông Lee chính thức trở thành tổng thống Hàn Quốc, nước này đã tắt loa phát nhạc K-pop và các nội dung tuyên truyền khác qua biên giới liên Triều. Động thái này có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc khi cho thấy chính quyền Lee mong muốn giảm căng thẳng giữa hai miền Triều Tiên và tạo điều kiện cho đối thoại. Tờ Aljazeera ở Qatar thông tin Bộ Quốc phòng Hàn Quốc đã cho rằng động thái này sẽ giúp “khôi phục lòng tin vào quan hệ liên Triều” và “thúc đẩy hòa bình trên Bán đảo Triều Tiên”.

Trong suốt chiến dịch tranh cử và kể từ khi nhậm chức Tổng thống, Lee đã tuyên bố sẵn sàng nối lại đối thoại và ngoại giao với Bình Nhưỡng. Ông tin rằng sự can dự ngoại giao cuối cùng có thể mang lại sự ổn định cho Bán đảo Triều Tiên. Để thể hiện thiện chí trong chừng mực, Theo bản tin của Viện Nghiên cứu Chính trị Quốc tế Ý (ISPI), Tổng thống Lee tuyên bố tại lễ nhậm chức: “Trong khi chúng tôi sẽ kiên quyết đáp trả các hành động khiêu khích, chúng tôi sẽ giữ các kênh liên lạc mở với miền Bắc”.

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung (Ảnh Yonhap/TTXVN)

Trên thực tế, Tổng thống Lee Jae-myung phải đối mặt với các mối đe dọa an ninh từ kho vũ khí hạt nhân ngày càng lớn mạnh của Triều Tiên. Theo một báo cáo của Quốc hội Mỹ vào tháng 5, Triều Tiên tiếp tục phát triển chương trình vũ khí hạt nhân và tên lửa bất chấp lệnh trừng phạt của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và các nỗ lực ngoại giao cấp cao. Báo cáo lưu ý rằng các cuộc thử nghiệm tên lửa đạn đạo, diễu binh, và tuyên bố chính sách cho thấy Triều Tiên đang tiếp tục xây dựng năng lực chiến đấu hạt nhân nhằm tránh các hệ thống phòng thủ tên lửa đạn đạo trong khu vực.

Sự tiếp tục của các chương trình hạt nhân càng được củng cố bởi thái độ cứng rắn của Triều Tiên với Hàn Quốc. Theo Reuters, vào tháng 1/2024, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un tuyên bố rằng Hàn Quốc “là kẻ thù chính và kẻ thù chính bất biến”. Trong bài phát biểu trước Hội đồng Nhân dân Tối cao (hoạt động tương tự như Quốc hội), Kim cho biết ông tin rằng việc thống nhất với Hàn Quốc không còn khả thi, và cáo buộc Seoul thông qua sáp nhập để tìm cách làm sụp đổ chế độ của ông. Từ đó, quan hệ Hàn – Triều không có cải thiện nào đáng chú ý.

Tất cả những điều này cho thấy khả năng Hàn Quốc và Triều Tiên đạt được tiếng nói chung càng khó khăn hơn bao giờ hết. Vậy liệu chính quyền Lee Jae Myung có tháo gỡ được tình thế khó khăn giữa hai miền Triều Tiên?

Bản tin của Hiệp Hội Japan Forward cho biết khác với người tiền nhiệm là Tổng thống Yoon Suk Yeol vốn ưa thích ngoại giao dựa trên giá trị và tập trung vào các khái niệm như dân chủ và nhân quyền, Tổng thống Lee có cách tiếp cận theo lợi ích nhiều hơn. Tổng thống Hàn Quốc đương nhiệm nhấn mạnh đến lợi ích quốc gia hơn là các lý tưởng mang tính trừu tượng. Do đó, rất có thể chính quyền của ông sẽ duy trì mối quan hệ song phương chặt chẽ với Washington và hợp tác ba bên Mỹ – Nhật – Hàn để củng cố an ninh cho Hàn Quốc trước áp lực từ Triều Tiên.

Bên cạnh đó, không loại trừ việc Tổng thống Lee sẽ theo đuổi mối quan hệ tốt đẹp hơn với Trung Quốc và Nga để tăng cường ổn định khu vực và tạo điều kiện cho việc từng bước phá băng quan hệ Hàn – Triều. Tuy nhiên, việc đạt được những nỗ lực này không hề dễ dàng trong bối cảnh Triều Tiên vẫn nghi ngờ các động thái của Hàn Quốc.

Việc Tổng thống Lee Jae Myung neo chính sách với Triều Tiên dựa trên quan hệ chặt chẽ với Mỹ cho thấy chính sách sắp tới của Hàn Quốc sẽ dựa trên việc cân nhắc rất nhiều quan điểm và động thái chính sách của chính quyền Donald Trump. Cũng theo tờ Aljazeera, vào tháng 6, Nhà Trắng cho biết Tổng thống Donald Trump có ý định đối thoại với nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un. Tuy nhiên, Bình Nhưỡng đã nhiều lần từ chối những nỗ lực tiếp cận của chính quyền Trump. Khi Mỹ hiện đang bận tâm đến vấn đề thuế quan với các quốc gia và ưu tiên tháo gỡ các bế tắc tại Trung Đông thì trong thời gian ngắn, khả năng chính quyền Trump nghiêm túc tìm kiếm các giải pháp để nối lại đối thoại hiệu quả với Triều Tiên là không cao.

Tuy vậy, Hàn Quốc có thể nỗ lực để từng bước tiếp cận Triều Tiên. Viện ISPI cho biết, việc Tổng thống Lee Jae Myung bổ nhiệm cựu Bộ trưởng Thống nhất Lee Jong-seok làm giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia, báo hiệu rằng Seoul có khả năng sẽ khởi động các sáng kiến để thuyết phục Triều Tiên khôi phục các kênh liên lạc liên Triều. Gần đây, trong cuộc họp tại Hội đồng An ninh quốc gia ngày 10/7 vừa qua, Tổng thống Lee kêu gọi cùng nỗ lực nối lại quan hệ với Triều Tiên và cho rằng hòa bình và cùng tồn tại là lựa chọn thực tế và thiết thực nhất để bảo vệ an ninh quốc gia. Nhìn chung, dù còn khó khăn nhưng động thái của Tổng thống Lee Jae Myung cho thấy chính quyền của ông rất thực tế với bối cảnh đầy thách thức này. Vì thế, các triển vọng cho đối thoại liên Triều vẫn chưa hẳn đã khép lại.

PGS.TS Bùi Hải Đăng & TS. Huỳnh Tâm Sáng

(Trung tâm Hàn Quốc học, Trường ĐH KHXH&NV, ĐHQG-HCM)

Nguồn: Tạp chí điện tử Sở hữu trí tuệ & Sáng tạo: https://sohuutritue.net.vn/quan-he-lien-trieu-se-ra-sao-duoi-thoi-lee-jae-myung-d304484.html